سهم‌خواهی واردکنندگان از بازار یا احتکار تولیدکنندگان؟
واردات تایرهای باری‌نخی به کشور ممنوع بود. تولیدکننده‌ها مدعی تامین بازار بودند و درست برخلاف نظرشان تایرهایی که باید حداکثر جفتی دومیلیون تومان به فروش می‌رسیدند، در بازار با قیمت‌هایی عجیب معامله می‌شدند.
۵ماه قبل حتی قیمت هر جفت تایر نخی ۲۴*۱۲ به شش میلیون تومان رسید تا سرانجام مدیرکل دفتر سلولزی وزارت صمت با رئیس انجمن تولیدکنندگان صنعت تایر صورتجلسه‌ای را امضا کردند که براساس آن مقرر شد تولیدکننده‌ها ۳ماه فرصت داشته باشند تا ماهانه ۴۸هزار حلقه تایر تولید و روانه بازار کنند. البته به شرطی که در این مدت قیمت‌ها نیز به نرخ مصوب برسد. حالا این روزها هم تولیدکننده‌ها مکلف به ثبت میزان تولید خود در سامانه جامع تجارت هستند و هم واردکنندگان ،تایرهای بایاس باری را با تعرفه ۵درصد و ارز دولتی به کشور وارد می‌کنند اما هنوز قیمت‌ها در بازار نجومی و سرسام آور است.
گرانی تایرهای باری نخی ناشی‌از احتکار است
دکتر محمدرضا گنجی با اشاره به واردات چند محموله تایر هندی بایاس به کشور از کاهش‌نیافتن قیمت‌ها در بازار سخن می‌گوید و این اقدام را سهم‌خواهی واردکنندگان از این بازار می‌داند. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود که با تین‌نیوز مطرح کرده، مشکل اصلی گرانی‌های اخیر و فروش تایرهای بایاس باری با قیمت‌های ۴میلیون و ۵۰۰هزار تومان به بالا را ناشی از توزیع نامناسب و احتکار می‌داند. گنجی علت اصلی گرانی‌های اخیر را احتکار اعلام کرد و گفت: در حالی به تایرهای وارداتی ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصص یافته اما با ورود محموله‌های وارداتی تغییر محسوسی در قیمت‌ها ایجاد نشده است. درحالی‌که تخصیص ارز فوق به واردات مواد اولیه موردنیاز تولید، با وجود ظرفیت‌های خالی قطعا می‌توانست اثرات مطلوبی را در بازار برجای گذارد.
واردات تایرهای نخی سهم خواهی تجار از بازار بود
گنجی با تاکید بر اینکه ادعاهای واردکنندگان برای مجاب کردن وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ایجاد رانت و سهم‌خواهی این گروه از بازار بوده است، ادامه داد: به‌واسطه نظارت و اعلام میزان تولید و عرضه در سامانه مربوطه امکان گرانفروشی ازسوی کارخانه‌ها وجود ندارد، ضمن آنکه قطعا کنترل و نظارت بر نحوه توزیع و عرضه تولیدات داخلی بیش‌از واردات میسر خواهد بود. رئیس انجمن تولیدکنندگان تایر گفت: فارغ از تاکید اسناد بالادستی و برنامه‌های اجرایی اقتصاد مقاومتی بر حمایت از تولیدات داخلی متاسفانه هم‌اکنون به‌واسطه عدم فروش محصول ازسوی شرکت‌های استاندارد خارجی، تایرهای وارداتی غالبا از استانداردهای لازم برخوردار نیستند که این موضوع می‌تواند زمینه افزایش تصادفات جاده‌ای و تحمیل هزینه‌های بالا را به دولت و جامعه فراهم کند.
تنها ۴هزار حلقه تایر هندی قیمت‌ها را در بازار شکست
در همین‌حال احمدرضا متقی، نایب‌رئیس انجمن واردکنندگان لاستیک در گفت‌وگو با روزنامه دنیای‌خودرو ادعای مطرح‌شده ازسوی تولیدکنندگان مبنی‌بر سهم‌خواهی از بازار را رد کرد و گفت: متاسفانه با ادعایی روبه‌رو هستیم که می‌گوید به‌رغم ورود محموله‌های تایرهای باری نخی از هند به کشور آنهم با ارز دولتی تغییری در قیمت‌ها دیده نمی‌شود. در اینجا باید گفت متاسفانه به دلیل مشکلات ایجادشده برسر نقل‌وانتقال ارز بین ایران و هندوستان، در چند ماه گذشته تنها دو محموله دو هزارحلقه‌ای تایر نخی بایاس از این کشور به ایران وارد شده و هنوز ۹۶هزار حلقه از تایرهای ثبت‌سفارش‌شده به بازار مصرفی کشور نرسیده است. درحالی‌که همین ۴هزار حلقه که با قیمت هر جفت ۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان در بازار به فروش رسید، توانست قیمت تایرهای ایرانی را از هر جفت ۶میلیون تومان به ۴میلیون تومان کاهش دهد. البته نباید از یاد برد فروش هر جفت تایر ایرانی به قیمت ۴میلیون و ۶۰۰هزار تومان در شرایطی اتفاق می‌افتد که دولت افزایش قیمت تایرهای ایرانی را تصویب و ابلاغ کرده است.
تولیدکننده‌ها موفق به انجام تعهدات خود نشدند
متقی با تاکید بر اینکه دولت در شرایطی تصمیم به آزاد سازی واردات این تایرها گرفت که پیش‌از آن سه‌ماه به تولیدکننده‌ها فرصت داد تا هر ماه ۴۸هزار حلقه تایر تولید و روانه بازار کنند و در کنار آن با ساماندهی شبکه‌فروش خود قیمت‌ها را نیز به نرخ مصوب برسانند. حال سوال اینجاست در شرایطی که تمام تایرهای واردشده به کشور به محض خروج از گمرک در سامانه جامع تجارت ثبت می‌شوند، چگونه تعداد زیادی تایر تولید داخل با نرخ‌های عجیب و غریب در بازار به فروش می‌رسد، آنهم بدون اینکه توسط تولیدکنندگان در سامانه جامع تجارت ثبت شده‌باشند؟
چه کسی احتکار می کند، تولیدکننده یا واردکننده؟
وی با اشاره به صحبت‌های رئیس انجمن تولیدکنندگان تایر مبنی‌بر اینکه مشکل اصلی احتکار و سیستم توزیع اشتباه است، گفت: تمام کالاهای وارداتی پس از خروج از گمرک در سامانه ثبت می‌شوند و برای دولت قابل‌رصد هستند.تاجایی‌که همین ۴هزار حلقه تایر هندی باقیمت هر جفت ۲میلیون و ۵۰۰هزارتومان به فروش رسیدند. این‌درحالی است که تایرهای ایرانی با وجود الزام تولیدکننده‌ها برای ثبت محصولات تولیدی در سامانه، در بازار آزاد خریدوفروش می‌شوند و قیمت‌هایی نزدیک به دو برابر قیمت تایرهای خارجی دارند! وی بیان کرد بر اساس برآوردها کشور به ۶۰۰هزارحلقه تایر ۱۲-۲۴نخی در هر سال نیاز دارد که در صورت بالا رفتن توان تولید کارخانه‌های داخلی و تولید ۴۸هزار حلقه در ماه، سالانه تنها ۵۷۶هزار حلقه تایر تولید می‌شود که بازهم ۲۴هزار حلقه از نیاز کشور عقب است. درحالی که برای به تعادل رساندن بازار باید همواره بیش‌از نیاز بازار کالا در شبکه فروش موجود باشد نه کمتر از آن.
ارز مواد اولیه به سبد تایرهای خارجی نرفته است.
نایب‌رئیس انجمن واردکنندگان لاستیک باگلایه از این صحبت که برخی تولیدکنندگان به شکلی برخورد می‌کنند که گویا سهم ارزی موردنیاز تولیدکنندگان به واردات تایر اختصاص یافته است، گفت: اینکه تایرسازان به‌دلیل مشکلات نقل و انتقال ارز امکان واردات مواد اولیه را نداشته‌اند، ارتباطی به واردکنندگان تایر ندارد و دولت سهمی از تولید را به واردات اختصاص نداده است.
سوالاتی که باید به آن پاسخ داده شود
بازار تایرهای باری آنهم از نوع بایاس هنوز باچالش‌های فراوانی روبه‌رو است. وزارت صمت مدعی نظارت بر میزان تولید و نحوه توزیع تایرها به‌صورت حواله‌ای بین راننده‌هاست اما برخلاف ادعایش تعداد زیادی تایر ایرانی در بازار آزاد با قیمت‌های بالا خرید و فروش می‌شود. ازسوی‌دیگر هنوز بخش اصلی تایرهای وارداتی از هند به ایران نرسیده است تا مشخص شود برنده بازی قیمت‌ها در بازار، هندی‌ها خواهند شد یا ایرانی‌ها. اما آنچه بیش‌از همه حائزاهمیت است، چرایی قیمت‌های بالای محصولات ایرانی با وجود الزام تایرسازان به ثبت میزان تولید خود در سامانه جامع تجارت است.البته سوال دیگری که باید از سوی تولیدکنندگان به آن پاسخ داده شود، این است که در شرایطی که تامین مواد اولیه برای تولید تایرهای سواری با مشکل روبه‌رو است، چگونه می‌توان بخش عمده‌ای از کائوچو طبیعی وارداتی را به تولید تایرهای بایاس اختصاص داد آنهم در شرایطی که تایرسازان به‌دلیل کمبود مواد اولیه ناشی‌از مشکلات انتقال ارز تنها با ۸۰درصدازظرفیت خود کار می‌کنند.